logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

×
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Konê Reş

Nivîskar: Konê Reş

Konê Reş; rewşenbîr, nivîskar û helbestvanekî Kurd e. Di malbateke kurdperwer, zimanhez û rewşenbîr de mezin bûye. Ji mêj ve hez ji ziman, folklor û toreya gelê xwe kiriye. Gelek berhem û gotarên wî di kovar û rojnameyên Kurdistanî de hatine weşandin û gelek pirtûkên wî hatine çapkirin. Û bi şêweyekî serketî li her çar perçeyên Kurdistanê hatiye naskirin. 

 

Konê Reş, di sala 1953yan de li gundekî ji gundên pir belav di navbera tixûbên Rojava û bakurî Kurdistanê de, bi navê Doda de hatiye ser rûyê dinyê. Gundê wî di navbera Qamişlo û Amûdê de ye. Navê Konê Reş yê rasteqîn Selmanê Osmanê Abdo ye. Ji encamê kar, xebat û keda di warê kurdewariyê de, bi navê Konê Reş di seranserî Kurdistanê de hatiye naskirin.

 

Li ciyê ku lê hatiye dinyê xwendina xwe ya seretayî temam kiriye‚ paşê li Qamişlo û Hesekê lîse(bakalorya) qedandiye û gelek hewl dane ku xwendina xwe ya bilind bi dawî bîne, lê pê re neçûye serî ta ku di Almanya Rojava re derketiye.

 

Konê Reş, yek ji wan kesên pêşî ye di vê qonaxa nû de li Rojava, piştî Osman Sebrî, Cegerxwîn, Qedrî Can, Tîrêj, Keleş, Rezoyê Osê, Derwêşê Xalib, Deham Ebdulfettah û yên mayî ku bi zimanê Kurdî nivîsandiye. Li her çar parçeyên Kurdistanê û li derveyî welêt berhemên wî hatine weşandin û belavkirin. Hê jî bi kar û barên xwe yê nivîsandina bi zimanê Kurdî berdewam e. Ew hebûna gelê Kurd di hebûna zimanê Kurdî de dibîne.

 

Ew xwediyê kovara “Gurzek Gul” bû, digel hevalê xwe A. Baqî Huseynî ta bi hejmara 10`an, paşê wî bi tena xwe ta ku hejmarên wê gîhane 15`an berpirsiya kovarê kiriye. Ew kovara ku di navbera salên 1989-1992yan de, li Qamişlo, li nav Kurdên Binxetê dihat belavkirin.

 

Konê Reş gelek xelat standine. Ji wan xelatan: Xelata Zêrîn ji Hikumeta Herêma Kurdistanê di sala 1998'an de, bi helkeftina sedsaliya rojnamegeriya Kurdî û di sala 2000'î de jî, bi helkeftina Festîvala Cizîrî li Duhokê, ji aliyê wezîrê rewşenbîrî yê hikumeta herêma Kurdistanê, birêz Felekeddîn Kakeyî ve hatiye xelatkirin. Di sala 2003'an de Konê Reş li Amedê beşdarî di sedsaliya Cegerxwîn de kiriye.

 

Konê Reş ji berî 15 salan ve endamê PENa Kurd e, ya ku şaxeke ji PENa Navnetewî ye. Ji Tebaxa 2006an de, bûye yek ji helbestvanên (Poetas del Mundo/ www.poetasdelmundo.com) û jê re rûpelek, di nav her 8 helbetvanên Kurdistanê de hatiye terxankirin. Di meha Nîsana 2006an, di Festîvala Bedirxan ya sêyemîn de li Hewlêra paytext, beşdarî Festîvala Bedîrxan bûye û xelata festîvalê standiye.

 

Berhemên Konê Reş yên çapbûyî:

1- Serpêhatiyên Mîran (1) Beyrût, 1991

2- Mîr Celadet Bedirxan, bi Erebî, Şam, 1992, bi Kurdî Stokholm, 1997

3- Serhildana Sasonê, 1925-1936, bi zimanê Erebî, Şam, 1995

4- Komela Xoybûn û Bûyerên Rojane yên Şoreşa Araratê, bi zimanê Erebî, Erbîl, 2000

5- Osman Sebrî, 1905-1993, Şam, 1997

6- Dîroka Qamişlo, lêkolîn-bi zimanê Erebî, Stenbol, 2003, Heleb, 2004 û Silêmaniyê, 2006, Şam, 2012

7- Welato!, helbest, Beyrût, 1998

8- Dergehê Jîn û Evînê, helbest, Beyrût, 2001

9- Cûdî Çiyayê Miradan, helbest, wergerandina Hejar Îbrahîm, Şam, 2004

10- Dara Çinarê, helbest, wergerandina Îmad Elhesen, Şam, 2006

11- Şîhîna Şevbuhêrkên Dîl, helbest, Ji weşanên Yekîtiya Nivîskarên Kurd tayê Duhokê, 2010

12- Sîpan û Jîn, helbestên zarokan-I, Beyrût, 1993

13- Şagirtê Bedirxan im, helbestên zarokan: II, Beyrût, 1996

14- Helbestên zarokan, Amed (Diyarbekir), 2013

15- Dîroka Rojanamegeriya Kurdî li Sûriyê û Libnanê: 1932-2012, lêkolîn, Duhok, 2013

16- Bajarê Cizîra Botan û Hunera Mîr Bedirxan, Weşanxaneya Azad, Stenbol, 2013

17- Malbata Bedirxaniyan (Geşta Têkoşîn û Janan), bi Erebî, Qamişlo, 2016

18- Kurdên Êzidî li Sûriyê, Qamişlo, 2017

19- Ji Geşt û Serdanên Min, Qamişlo 2017

20- Osman Sebrî 1905-1993: Jînenîgarî û Çend Nivîs û Helbestên Nû, Qamişlo, 2017

21- Gurzek Êş, helbest, wergerandina zimanê Erebî Xalis Musewir, Qamişlo, 2017

22- Dr. Nûredîn Zaza; (Kurdê Nejbîrkirinê), Weşanxaneya Sîtav, 2019

23- Beriya Mêrdînê; (Romana Heyamên Derbasbûyî), roman, Weşanên Sîtav, Wan 2019

24- Qamişlo-Pol, helbest û pexşan, Qamişlo, 2020


ÇAVKANİ

https://kone-res.niviskar.org/jinenigari.html

http://www.welateme.net/kurdi/modules.php?name=News&file=article&sid=4956#.YXWpxRpBxPY

Nivîsén tékildar

Mervan Serhildan

Di sala 1980yî de, li Enqereyê Zanîngeha Gaziyê beşa ‘Ragihandin û Rojnamegerî’yê qedandîye. Di navbera salên 1976 û 1980yî de li komeleyan û li taxan beşdarî xebatên civakî, siyasî û bîrdozî bûye; her wiha di derheqê mijarên bîrdozî, civakî, siyasî û rêxistinî de li komeleyên Kurd ên li Enqereyê semînerên perwerdeyê dane. Encax piştî darbeyê, ew jî hatiye dîlgirtin; ji aliyê pergala 12ê Îlonê ve bi xedarî hatiye îşkencekirin û bi cezayê darvekirinê hatiye darizandin. Bi biryara Dadgeha Bilind (Daniştay) çûye ser karmendîyê (Midûrîya Karên Rêveberiya Dadgehê)...


Leylana Sidîq

Nivîskar Leylana Sidîq di sala 1979ê de li gundekî Licê ku navçeya Amedê ye, ji dayîk dibe. Dibistana seretayî li navenda Amedê dixwîne. Piştî qedandina dibistana seretayî, ji ber sedemên malbatî mala xwe bi malbatî bar dikin Stenbolê. Ji ber zextên li ser xwendevanên Kurd ên li dibistanên Stenbolê nikare perwerdehîya xwe berdewam bike. Piştî gelek salan bi rêya zewacê vedigere Amedê û li wir perwerdeyîya xwe ya nîvco temam dike û dibistana bilind dixwîne...


Azad Zal

Lêkolîner, nivîskar, helbestvan, rojnameger, wergêr û rexnegirê wêjeyî Azad Zal, di 8ê Adara 1972yan de li Gundê Çawuşelîkeya (Çawişelikya / Çavşeliqya; navê kevin Gulamîran) ku bi navçeya Sûrê ya Amedê ve girêdayî ye hatîye dinyayê. Lawê Hesîbe û Emîn e. Ji alîyê dê de ji gundê Farqîna Amedê Şêxdawûdan,  ji Mala Qolê ye.  Ji alîyê bavê de ji Kerxa Zirka û Zozinca Amedê ji mala Emer Keya ye.