logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

×
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Hesen Huseyin Denîz

Hesen Huseyin Denîz, li Stilîla Nisêbînê ji dayik bûye. Xwendegehên xwe li Serêkaniya Rihayê, li Stenbol û li Nîgdeyê qedandiye. Ji ber xebatên şoreşgerî di dema cûntaya leşkerî ya salên heyştêyî de li zindana Amedê maye, piştî hatiye berdan têkoşîna xwe bi awayên cuda domandiye.

Piştî salên du hezarî li Başûrê Kurdistanê û li wargeha penaberên Kurd demekê dersên Kurdî dide, şûnre derbasî Swîsre dibe. Ji wê demê ve li Swîsre mamosteyiya zimanê Kurdî dike û bi xebatên xwe hîndekariya Kurdî li vî welatî daye fermîkirin.

Derveyî mamostetiyê ew karê wergerê û nivîskariyê dike. Endamê PENa Kurd û endamê saziya nivîskarên Swîsre ye. Yek ji avakarên Enstîtuya Kurdî ya Zurîhê ye.

Herî dawî, ji bo 11 salên bingehîn ên destpêka hîndekariya Kurdî bi rêkûpêk werin meşandin 21 pirtûkên dersdanê nivîsîye, redaksiyon û mizanpaja wan jî kiriye û bi weşana Instîtuta Kurdî a li Swîsreyê hatine çapkirin. Ev pirtûk bi piştgirî û hevkariya Xwendegeha Bilind a Pedagojî ya Zurichê, Wezareta Çandê ya Swîsre BAKê û bi xebata 5 salan a Instîtuta Kurdî ya li Swîsreyê, bi beşdarbûn û piştgiriya Komeleya Hîndekariya Kurdî ya li Swîsreyê, PENa KURD û Yekîtiya Mamosteyên Kurd a li Ewrûpayê ji bo hîndekariya Kurdî wek pirtûkên dersdanê hatine amadekirin û çapkirin. 21 pirtûkên li pey hev rêz dibin ji asta temenê zarokê 5 salî heta bigihe 15 saliya xwe, dikare li ser van pirtûkan hînî ziman, çand, kevneşopî, dîrok, erdnîgarî, huner, jiyana civakî û gelek zanînên girîng ên welatê lê dijî û welatê jê hatiye, yan welatê dê û bavê zarok jê hatiye -ku ev ji bo piraniya zarokên Kurdan Kurdistan û zimanê Kurdî-Kurmancî ye- bibe. Di nivîsîna van pirtûkan de ji kesên pispor ên wek şarezayê ziman, dîdaktîk, metodîk û pedagogik komisyon hatina sazkirin û pirtûk bi erêkirina van komisyonan gihiştine asta çapê. Di heman deme de, di naveroka pirtûkan de sazûmana perwerdeyiyê ya zimanê dayikê û çanda welêt a li Swîsre û li Almanya wek bingeh hatiye girtin.

 

Ev pirtûk wiha ne:

Ji bo asta berî xwendegehê 2 pirtûk

Ji bo hînbûna Kurdî wek zimanê duyem pirtûkek

Ji bo sê salên asta jêrîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 1,2,3

Ji bo sê salên asta navîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 4,5,6

Ji bo sê salên asta jorîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 7,8,9 

 

Ji bilî kitêbên dersdanê pirtûkên Hesen Huseyîn Denîz ev in:

1-Hêvî Her Dem Heye I - Roman

2-Hêvî Her Dem Heye II - Roman

3-Rênîşanêra Vegotina Kurdî – Rêziman û kompozîsyon

4-Canê Hez Dike – Çîroka ji bo zarokan

5-Ro û Zê – Ji çîrokên gelêrî

6-Mirovê Bê Derd – Ji çîrokên gelêrî

7-Serpêhatiyên Penabertiyê-Serboriya penaberên Wargeha Mexmûr

8-Can Huseyîn – Biyografiya şehîd Huseyîn Denîz - bi Tirkî

9-Huseyîncan – Biyografiya şehîd Huseyîn Denîz - bi Kurdî

10- Ji çîrok û çîvanokên Kurdan- Ji çîrokên klasîkî yên Kurdan

11-Pêngava Yekem – Pirtûka hînbûna Kurdî

12-Fêrbûna Hêsan – Pirtûka hînbûna nivîsa Kurdî

13- Pêkenokên Kurdî

14-Dilo û Canê-Çîvanok

Nivîsén tékildar

Îsmaîl Heqî Şaweys

Îsmaîl Heqî Şaweys li Mûsilê di sala 1894an de hatîye dinyayê, di 12 Gulana 1976an de çûye ser dilovanîya xwe. Bavê wî efser bû. Li Silêmanîyê dest bi xwendina sereta kirîye û li Bexdadê temam kirîye. Dû re, li Îstanbulê Herbîye xwendiye û wek milazimê duyem tevî artêşa Usmanîyan bûye. Di şerê Balqanan de li Selanîkê dîl ketîye. Pişt re, vegerîyaye Îstanbulê û di Cenga Cîhanê ya Yekem de (1914-1918) wek efser di artêşa Usmanîyan de şer kirîye. Di Sibata 1918an de vegerîyaye Silêmanîyê ku wê demê di navbera Şêx Mehmûd û Îngîlîzan de şer hebû. Îsmaîl Heqî Şaweys di nav berxwedana Kurdan de cihê xwe digre û dibe nûnerê Şêx Mehmûd û bi Îngilîzan re hevdîtinan dike...


Mela Ehmedê Palo

Mela Ehmedê Palo di sala 1920an de li gundê Palo, Sêraçurê hatîye dinyayê. (Dewleta Tirkan di çarçoveya polîtîkaya îlhaqkirina Kurdistanê û tirkkirina Kurdan de navê Sêraçurê bi Tirkî kirîye “Güllüce”.) Di roja 9ê Gulana 1991ê de li rojavayê Kurdistanê, li gundê Qamişlo, Cirnikê çûye rehmetê. Li gundê nêzîkî wê, li goristana Mehmeqîya defin bûye...


Roşan Lezgîn

Roşan Lezgîn di sala 1964an de li gundê Dingilhewa ya bi ser Licê-Diyarbekir hatîye dinyayê. Tenê çar sal dibistan xwendîye. Lê paşê ji derve dibistana navîn, lîse û unîversîte xwendîye û ji beşa Ziman û Edebîyata Tirkî tehsîla lisansê temam kirîye. Di sala 1991ê de, di demên qedexe de, dest bi nivîsandina Kurdî kirîye lê ji sala 1996an vir de berdewam dinivîse. Nivîsên wî li gelek kovar û rojnameyan bi Kurdî (Zazakî û Kurmancî) û Tirkî weşîyane. Heta niha, 19 kitêbên ku wî bi xwe nivîsîne, 22 jî kitêbên ku wî wergerandine weşîyane...